پایان نامه کارشناسی ارشد رشته روانشناسی و پرستاری با عنوان بررسی علل بازگشت معتادان به مواد
چكیده :
این پژوهش یك مطالعه توصیفی است كه به منظور بررسی علل بازگشت معتادان ترك كرده به اعتیاد شهر تهران ، سال 1385 صورت گرفته است. در این مطالعه تعداد 80 نفر از معتادان مراجعه كننده به مركز پذیرش، درمان و پیگیری معتادان خود معرف سازمان بهزیستی و برخی مراكز دولتی به صورت در دسترس و مبتنی بر هدف انتخاب شدند. روش گردآوری دادهها «مصاحبه ساختار یافته» بود نتایج این بررسی درباره علل شغلی عود اعتیاد نشان داد: بیشستر افرادی كه عامل «تماس شغلی با مواد افیونی» شامل آنها میشد. (35=N، 75/43درصد) تاثیر این عامل را در سطح زیادی مطرح كردهاند. در علل اقتصادی، اكثریت مددجویانی كه «ورشكستگی مالی» در مورد آنها صادق بود (10=N، 5/12درصد) تاثیر آن را در سطح زیاد معرفی نمودهاند.
در علل تحصیلی، بیشتر افرادی كه همكلاسیهای معتاد داشتهاند (4=N، 5درصد) و در علل خانوادگی نیز اكثریت افراد مجردی كه «برخورد نامناسبت خانواده» شامل آنها میشد (6=N، 5/7درصد) همینطور افرادی كه یكی از بستگان درجه اول معتاد داشتند (4=N، 75درصد) تاثیر این دو عامل را در سطح زیاد عنوان نمودهاند. در ضمن افراد متاهلی كه برخورد خانواده (پدر، مادر و ...) با آنها مناسب نبوده (9=N، 25/11درصد) و در علل اجتماعی آنهایی كه با دوستان معتاد و منحرف معاشرت داشتهاند (43=N، 75/53درصد) آن را در سطح زیاد دانستهاند، در علل روانی، پنج عامل زیر مهمترین عوامل بودهاند: 1- «احساس اجبار ذهنی برای مصرف مواد» (32=N، 40درصد) 2- «لجبازی» (11=N، 75/13درصد) 3- «فراموش كردن مشكلات زندگی» (14=N، 5/17درصد) 4- «شكست در عشق» (8=N، 10درصد) 5- «داشتن اطمینان كاذب به خود» (12=N، 15درصد).
لازم به ذكر است تمامی افرادی كه موارد فوق شامل آنها میشد، تاثیر این عوامل را در سطح زیاد عنوان نمودهاند و نیز اكثریت افرادی كه دچار معلولیت یا نقص جسمی بودهاند (9=N، 25/11درصد) تاثیر این عامل را در عود اعتیادشان در حد زیاد مطرح كردهاند.برای بررسی ارتباط بین برخی از مشخصات فردی با علل عود از آزمون آنالیز و اریانس استفاده شد، نتایج نشان داد كه بین سن با علل شغلی عود اعتیاد (136/0= P) و علل تحصیلی (0036/0= P)، بین وضعیت تاهل با علل اجتماعی (03/0= P)، بین میزان تحصیلات و علل شغلی (0036/0= P) و علل جسمی عود اعتیاد (037/0= P) ارتباط معنیداری وجود داشت، در مابقی موارد ارتباط معنیدار نبود.
کلمات کلیدی:
اعتیاد
مواد مخدر
ترک اعتیاد
علل بازگشت معتادان به مواد
زمینه پژوهش:
كمتر پدیدهای را میتوان یافت كه همانند اعتیاد، جوامع بشری را مورد تهدید قرار داده باشد. با وجود خطرات و عوارض ناشی از اعتیاد، هر روزه به شمار قربانیان دام مرگبار افزوده میشود و مشاهده صحنههای هولناك آن تاكنون نتوانسته به عنوان هشداری جدی برای اجتناب سایر افراد به ویژه قشر جوان جامعه تلقی گردد.در واقع این مساله یك مشكل بزرگ فردی و اجتماعی است كه علاوه بر عوارض جسمی و روانی آن برای افراد معتاد سلامت جامعه را نیز، از نظر اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی مورد تهدید و آسیب قرار میدهد (فرجاد، 1377).
به همین دلیل تمامی كشورهای جهان سعی دارند تا با تدوین برنامههای مختلف از گسترش اعتیاد جلوگیری و به درمان و بازپروری معتادان جامعه خود بپردازند، با این وجود، مشاهده میشود كه برنامههای پیشگیری نتوانسته است در این راستا به موفقیت چشمگیری دست یابد و همچنان سوداگران از بیتجربگی و مشكلات مختلف جوانان سوءاستفاده كرده و به گسترش و رونق بازار خود مشغول هستند.
هر ساله این مساله بغرنج تعداد زیادی از انسانها را به نیستی و نابودی میكشاند، امروزه هزاران خانواده بیگناه به دلیل گرفتاری در دام اعتیاد در حال متلاشی شدن هستند، اغلب معتادان از مشكلاتی مثل فقر، بیكاری، بیماریهای جسمی و روانی و مشكلات زناشویی و خانوادگی در رنج هستند. میتوان گفت كه اعتیاد خاص یك طبقه یا گروه مشخص نیست و افرادی كه از مواد سوءاستفاده میكنند ممكن است در هر طبقه اقتصادی و اجتماعی قرار گیرند و حتی ممكن است تفاوتهای خیلی كمی با افرادی كه هیچگونه وابستگی دارویی ندارند داشته باشند.
این معضل بین افراد باسواد و بیسواد، مجرد و متاهل، و در میان شغلهای مختلف با شیوع متفاوت وجود دارد (فرجاد 1377 و دبره و اتونگ 1995). گزارش رئیس یكی از بیمارستانهای شیكاگو نشان داد كه در حدود 15% پزشكان آمریكا معتاد هستند و اعتاید به موادمخدر خطری برای پزشكان است و دانشمندان اروپایی طی بررسیهای خود به این نتیجه رسیدهاند كه افراد مرفه به خاطر رفع نگرانیهای خود به موادمخدر پناه میبرند. (فرجاد 1374) در ضمن مطالعهای كه در ایران روی 100 نفر از معتادان بستری شده در بیمارستان ونك صورت گرفته نشان داده است كه خطر ابتلا به اعتیاد برای تمامی مشاغل وجود دارد. (احمدی، 1371).
فهرست مطالب
فصل اول1
معرفی پژوهش1
زمینه پژوهش1
سپاس3
چكیده پژوهش:5
زمینه پژوهش:6
اهداف پژوهش17
الف: هدف كلی17
تعیین علل بازگشت معتادان ترك كرده ، به اعتیاد شهر تهران سال 138517
ب: اهداف اختصاصی17
سوالهای پژوهش18
پیشفرضها19
اهمیت پژوهش19
محدودیتهای پژوهش23
تعریف واژهها23
اعتیاد: اعتیاد عبارت است از23
فصل دوم25
چارچوب پنداشتی:26
تاریخچه اعتیاد و موادمخدر26
الف) تاریخچه اعتیاد در نقاط مختلف دنیا26
ب) اعتیاد در ایران28
ماهیت سوءمصرف و وابستگی دارویی30
جدول شماره 1: ملاكهای تشخیصی برای وابستگی به مواد33
فارماكولوژی تركیبات تریاك38
مكانیسم عمل و فاماكوكینتیك39
انواع مواد افیونی42
الف) تریاك42
ب) مرفین43
د) متادون47
عوامل موثر بر اعتیاد49
الف) عوامل فارماكولوژیكی52
ب) عوامل روانی، شخصیتی55
ج) عوامل خانوادگی61
د) عوامل اجتماعی و فرهنگی66
ضعف اعتقادات مذهبی:71
فقر علمی و آگاهی اجتماعی:71
گروههای سنتی ویژه:72
عوامل اقتصادی74
1- فقر74
2- رفاه زندگی75
3- نابرابریهای اقتصادی و اجتماعی75
ر) علل شغلی اعتیاد76
ز) یادگیری و شرط شدن78
عوامل دیگر مرتبط با سوءمصرف تركیبات تریاك79
الف) وراثت79
عوامل روانكاوی80
درمان اعتیاد به تركیبات تریاك88
الف) نكاتی كه باید در درمان رعایت شوند89
ب) درمان حاد مصرف بیش از حد تركیبات تریاك90
درمان سندرم قطع مصرف تركیبات تریاك91
عود، علل، پیشگیری102
لغزش و لغزش مجدد (عود)102
ب) عود102
علل بازگشت مجدد معتادان به اعتیاد106
پیشگیری از عود115
مروری بر مطالعات انجام شده128
فصل سوم: روش پژوهش134
مشخصات واحدهای پژوهش:135
روش گردآوری دادهها136
ملاحظات اخلاقی139
فصل چهارم:یافتههای پژوهش140
منابع فارسی:198
منابع انگلیسی205